Zwyrodnienie kręgosłupa to jedna z najczęstszych przyczyn przewlekłego bólu pleców, szczególnie u osób po 40. roku życia. Choć objawy mogą rozwijać się powoli, schorzenie potrafi mocno ograniczyć codzienne funkcjonowanie. Kluczem do skutecznego leczenia jest właściwa diagnoza i indywidualnie dobrana rehabilitacja. Jak przebiega ten proces krok po kroku?
Diagnozowanie zwyrodnienia kręgosłupa

Proces rozpoznania zmian zwyrodnieniowych nie opiera się wyłącznie na objawach bólowych. Lekarz musi ustalić, co dokładnie dzieje się z kręgosłupem pacjenta, z jaką dynamiką postępują zmiany i czy występują inne powikłania, np. ucisk na nerwy.

Wywiad i badanie fizykalne

Pierwszym krokiem jest szczegółowy wywiad lekarski. Pacjent opisuje lokalizację bólu, jego nasilenie, momenty zaostrzeń, możliwe promieniowanie do kończyn, sztywność poranną czy trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Lekarz przeprowadza także podstawowe testy neurologiczne – sprawdza odruchy, siłę mięśniową, zakres ruchomości kręgosłupa i obecność objawów korzeniowych (np. rwa kulszowa).

Badania obrazowe

Aby potwierdzić diagnozę, najczęściej zlecane są:

• RTG kręgosłupa – pozwala ocenić ubytki w przestrzeniach międzykręgowych, obecność osteofitów (wyrośli kostnych) oraz ogólny stan kręgów.
• Rezonans magnetyczny (MRI) – dokładnie obrazuje zmiany w krążkach międzykręgowych, uciski na nerwy i rdzeń kręgowy.
• Tomografia komputerowa (TK) – przydatna w szczególnych przypadkach, np. do oceny kostnych struktur w bardziej zaawansowanych zmianach.

W niektórych przypadkach lekarz może też zlecić badanie elektromiograficzne (EMG), aby ocenić, czy doszło do uszkodzenia nerwów.
Rehabilitacja przy zwyrodnieniu kręgosłupa

Po potwierdzeniu diagnozy i ustaleniu lokalizacji zmian (np. odcinek szyjny, piersiowy lub lędźwiowy), wdraża się rehabilitację. Jej głównym celem jest zmniejszenie bólu, poprawa ruchomości kręgosłupa i wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych.

Kinezyterapia (ćwiczenia ruchowe)

To fundament rehabilitacji. Ćwiczenia dobierane są indywidualnie, w zależności od stopnia zaawansowania choroby i kondycji pacjenta. Zazwyczaj obejmują:

• ćwiczenia wzmacniające mięśnie głębokie (core),
• trening stabilizacji,
• rozciąganie przykurczonych struktur mięśniowo-powięziowych,
• ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne.

Regularność ma tu ogromne znaczenie – efekty pojawiają się stopniowo, ale są trwałe.

Fizykoterapia

Zabiegi fizykalne wspomagają proces leczenia bólu i poprawiają ukrwienie tkanek. Stosowane są m.in.:

• elektroterapia (TENS, prądy interferencyjne),
• laseroterapia,
• ultradźwięki,
• pole magnetyczne niskiej częstotliwości,
• krioterapia miejscowa.

Zabiegi te nie „leczą” przyczyny zwyrodnienia, ale wspomagają regenerację i ułatwiają powrót do ćwiczeń.

Terapia manualna i masaż

W wielu przypadkach dobrze sprawdza się terapia manualna wykonywana przez fizjoterapeutę – szczególnie przy ograniczonej ruchomości kręgów czy napięciach mięśniowych. Delikatna mobilizacja, techniki powięziowe, a także masaż leczniczy pomagają rozluźnić struktury przykręgosłupowe i poprawić zakres ruchu.

Edukacja i profilaktyka

Niezwykle istotna część rehabilitacji to nauka prawidłowych wzorców ruchowych. Pacjent dowiaduje się, jak prawidłowo siedzieć, podnosić ciężary, spać czy pracować przy komputerze. Często wprowadza się też zalecenia dotyczące ergonomii miejsca pracy oraz zmiany nawyków dnia codziennego.

Leczenie wspomagające i farmakologiczne

W okresach zaostrzeń bólowych lekarz może włączyć leczenie farmakologiczne: niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), środki rozluźniające mięśnie, a w uzasadnionych przypadkach – leki przeciwbólowe o działaniu ośrodkowym. W rzadkich sytuacjach stosuje się iniekcje dostawowe lub zewnątrzoponowe (zazwyczaj w odcinku lędźwiowym).
Podsumowanie

Zwyrodnienie kręgosłupa to proces, którego nie da się całkowicie odwrócić, ale można skutecznie zahamować jego postęp i poprawić komfort życia. Precyzyjna diagnoza oparta na badaniach obrazowych i doświadczony zespół rehabilitacyjny to podstawa skutecznego leczenia. Kluczem do sukcesu jest konsekwencja – regularne ćwiczenia, zmiana codziennych nawyków i kontrola postępu terapii. Dzięki temu nawet przy zaawansowanych zmianach możliwe jest życie bez bólu i z pełniejszą sprawnością.